Temat:
Vulvodynia bez tajemnic: interdyscyplinarne podejście – ginekologia, fizjoterapia i seksuologia w jednym
Vulvodynia to przewlekły ból sromu trwający co najmniej 3 miesiące, bez uchwytnej przyczyny medycznej, infekcyjnej czy strukturalnej. Objawy mogą obejmować pieczenie, szczypanie, kłucie, nadwrażliwość na dotyk, ból przy współżyciu, ale także dyskomfort przy siedzeniu czy dotyku bielizny. U wielu kobiet prowadzi to do wycofania się z życia seksualnego, pogorszenia relacji i obniżenia jakości życia.
To nie jest problem wyłącznie ginekologiczny. Dlatego leczenie vulvodynii wymaga współpracy specjalistek z kilku dziedzin: ginekologii, fizjoterapii uroginekologicznej oraz seksuologii. Tylko takie, kompleksowe podejście może przynieść trwałą poprawę.
Rola ginekolożki: diagnoza i leczenie medyczne
Pierwszym krokiem jest zawsze dokładny wywiad i badanie ginekologiczne. Ginekolog musi wykluczyć potencjalne przyczyny bólu, takie jak infekcje, dermatozy, zmiany hormonalne (np. zanik nabłonka w okresie okołomenopauzalnym), torbiele, endometriozę czy neuralgie.
Do rozpoznania vulvodynii wykorzystuje się m.in. tzw. test wacika (cotton swab test), pozwalający ocenić punktowe miejsca nadwrażliwości.
Leczenie z poziomu ginekologii może obejmować:
- maści i żele znieczulające (np. z lidokainą),
- estrogenoterapię miejscową
- mezoterapia: PRP, fibryna, tropokolagen itp
- leki przeciwdepresyjne i przeciwpadaczkowe (działające na przewlekły ból z nerwowy),
- czasami antybiotykoterapię w przypadku współistniejącej dysbiozy pochwy.
Rzadko stosowane są metody chirurgiczne czy małoinwazyjne (laseroterapia) dopasowane do konkretnej historii pacjentki.
Fizjoterapia uroginekologiczna: praca z napięciem i strukturą
Jednym z najczęstszych, a często pomijanych aspektów vulvodynii są nadreaktywne i bolesne mięśnie dna miednicy. Mięśnie te mogą być przewlekle napięte, skrócone, z punktami spustowymi – co prowadzi do bólu przy dotyku, współżyciu czy nawet podczas siadania.
Fizjoterapeutka uroginekologiczna:
- przeprowadza ocenę funkcjonalną dna miednicy,
- wykonuje terapię manualną (wewnętrzną i zewnętrzną),
- uczy technik relaksacyjnych i oddechowych,
- stosuje biofeedback, elektrostymulację lub suche igłowanie w zależności od potrzeby,
- edukuje pacjentkę w zakresie ergonomii codziennych czynności.
Badania pokazują, że fizjoterapia może znaczną poprawę już po kilku tygodniach regularnej pracy.
Seksuologia: odbudowa bezpieczeństwa i intymności
Vulvodynia wpływa nie tylko na ciało, ale i na psychikę. Cierpi seksualność, pewność siebie, relacja z partnerem lub partnerką. Pojawia się lęk przed współżyciem, unikanie bliskości, poczucie winy, złość, wycofanie.
Seksuolożka:
- pomaga zrozumieć emocjonalne aspekty bólu,
- wspiera w pracy z lękiem, stresem, traumami,
- prowadzi terapię partnerską, ucząc komunikacji i intymności bez presji,
- przywraca pozytywne doświadczenie seksualności krok po kroku.
Psychoterapia poznawczo-behawioralna, terapia skoncentrowana na emocjach i terapia seksualna są skuteczne w poprawie jakości życia kobiet z vulvodynią.
Dlaczego współpraca ma sens?
Każda z nas patrzy na problem z innej strony, ale dopiero razem widzimy pełny obraz. Zespół specjalistek współpracujących przy jednej pacjentce to nie luksus – to standard, do którego dążymy. Dzięki temu pacjentka nie musi sama szukać rozwiązań, nie czuje się odsyłana od drzwi do drzwi, dostaje konkretne wsparcie i plan działania.
Podsumowanie
Vulvodynia to realny, złożony problem, ale można go skutecznie leczyć. Warunkiem jest spojrzenie całościowe: medyczne, funkcjonalne i psychoseksualne. W naszym zespole każda specjalistka wnosi coś ważnego. I dopiero razem jesteśmy w stanie przywrócić pacjentce komfort, zdrowie i poczucie bezpieczeństwa w swoim ciele.
O autorze
lek. med. Dorota Niewęgłowska
Ginekolog-położnik, uroginekolog
Założycielka Lanula Clinic. Absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie. Zainteresowania i jej praca zawodowa związane są głównie z kompleksową profilaktyką schorzeń ginekologicznych, nowoczesnym leczeniem zachowawczym i operacyjnym chorób kobiecych oraz opieką nad kobietą ciężarną wraz z diagnostyką ultrasonograficzną. Dorota zajmuje się, też świadomym planowaniem rodziny z wykorzystaniem współcześnie dostępnych metod antykoncepcyjnych. Szczególną uwagę poświęca tematowi zaburzeń statyki narządu rodnego oraz nietrzymania moczu – od leczenia zachowawczego w połączeniu z fizjoterapią uroginekologiczną przez pessaroterapię po leczenie operacyjne. Bierze udział w licznych konferencjach i szkoleniach, dzięki czemu stale podnosi swoje kwalifikacje.