Specjalizacja:
Przyczyny bolesnego współżycia – co może za tym stać?
Bolesność podczas stosunku płciowego, znana jako dyspareunia, to temat często pomijany w rozmowach, a jednocześnie problem, który dotyczy nawet kilkudziesięciu procent kobiet na różnych etapach życia. Niezależnie od wieku czy doświadczenia seksualnego, ból podczas współżycia nie jest normą i zawsze wymaga zbadania przyczyn. Może on wynikać zarówno z przyczyn fizycznych, jak i psychicznych. W tym artykule omawiamy możliwe źródła problemu, dostępne metody diagnostyczne oraz najskuteczniejsze sposoby leczenia – zarówno medyczne, jak i terapeutyczne.
Przyczyny bolesnego współżycia – co może za tym stać?
Dyspareunia może mieć zróżnicowane podłoże, a do jej najczęstszych przyczyn należą:
1. Czynniki fizyczne
Infekcje intymne
- Bakteryjne, grzybicze, wirusowe – powodują stan zapalny, świąd, pieczenie, obrzęk i ból podczas współżycia.
Suchość pochwy
- Może występować w czasie menopauzy, karmienia piersią, przyjmowania leków hormonalnych, stresu – utrudnia penetrację i zwiększa tarcie.
Nadmierne napięcie mięśni dna miednicy (hipertonia)
- Zespół napięcia mięśni dna miednicy – utrudnia wprowadzenie członka, tamponu lub badanie ginekologiczne, wywołuje ból i dyskomfort.
Endometrioza
- Choroba, w której tkanka podobna do endometrium występuje poza macicą – może powodować głęboki, przewlekły ból także podczas współżycia.
Wulwodynia / vestibulodynia
- Przewlekły ból sromu lub przedsionka pochwy, często bez widocznej przyczyny – może być piekący, kłujący, nasilający się przy dotyku.
Wady anatomiczne narządu rodnego
- Wrodzone nieprawidłowości budowy pochwy, macicy lub szyjki macicy – mogą powodować ból, dyskomfort, a także trudności w odbyciu stosunku.
Guzy i zmiany w obrębie narządów rodnych
- Mięśniaki, torbiele, polipy – w zależności od lokalizacji mogą uciskać i powodować ból przy współżyciu.
Zrosty i blizny
- Powstałe po porodach, cięciach cesarskich, zabiegach chirurgicznych lub nacięciu krocza – mogą ograniczać ruchomość tkanek i wywoływać ból.
2. Czynniki psychologiczne i emocjonalne
Przewlekły stres i lęk
- Utrudniają rozluźnienie mięśni, zwiększają napięcie w ciele, obniżają libido i pogarszają reakcję na bodźce przyjemne.
Zaburzenia lękowe i depresja
- Wpływają na odczuwanie bólu, często zwiększając jego intensywność. Zaburzają także ogólne funkcjonowanie seksualne i emocjonalne.
Doświadczenia przemocy seksualnej lub traumy
- Trauma może prowadzić do nieświadomego napięcia mięśni, lęku przed bliskością, a nawet odruchowego unikania penetracji.
Problemy w relacji partnerskiej
- Brak zaufania, trudności w komunikacji, napięcia emocjonalne – to wszystko może wpływać na komfort i bezpieczeństwo w kontakcie intymnym.
Negatywne przekonania na temat seksualności
- Przekonania wyniesione z wychowania lub norm kulturowych – mogą prowadzić do wewnętrznego konfliktu, napięcia i bólu.
Zaburzenia identyfikacji płciowej lub orientacji seksualnej
- Brak akceptacji własnej tożsamości płciowej lub orientacji może powodować napięcie emocjonalne, niechęć do współżycia lub jego unikanie.
Brak edukacji seksualnej i niewiedza
- Nieznajomość własnego ciała, anatomii czy reakcji seksualnych może prowadzić do niepokoju, napięcia i bólu
Perfekcjonizm, presja i lęk przed „wypadnięciem dobrze”
- Nadmierne skupienie się na „sprawdzeniu się” w roli partnerki/partnera zamiast na doznaniach – może powodować napięcie i trudność w odprężeniu się.
Wstyd i brak akceptacji ciała
- Niezadowolenie ze swojego wyglądu może powodować unikanie bliskości i napięcie podczas współżycia.
Diagnostyka – jak rozpoznać źródło problemu?
Podstawą skutecznego leczenia jest właściwa diagnoza, która zwykle obejmuje:
- Szczegółowy wywiad medyczny – pytania o lokalizację, charakter bólu, czas trwania i okoliczności jego występowania.
- Badanie ginekologiczne – ocena błony śluzowej, obecność zmian, stanu zapalnego, napięcia mięśni, ocena w skalach VAMP i NRS
- Badania laboratoryjne – w kierunku infekcji, poziomu hormonów.
Ewentualna konsultacja z fizjoterapeutą uroginekologicznym, seksuologiem lub psychoterapeutą – w przypadku podejrzenia przyczyn psychicznych lub mięśniowych.
Metody postępowania
Leczenie medyczne i fizjoterapia:
- Leczenie infekcji – antybiotyki, środki przeciwgrzybicze, preparaty dopochwowe.
- Terapia hormonalna – estrogeny miejscowe
- Fizjoterapia uroginekologiczna – ćwiczenia rozluźniające, wibroterapia, masaż mięśni dna miednicy, biofeedback.
- Zabiegi medycyny regeneracyjnej – osocze; kwasy hialuronowe, tropokolagen, laseroterapia, radiofrekwencja pochwy.
- Stosowanie lubrykantów i nawilżaczy dopochwowych – pomocniczo, zwłaszcza przy suchości.
Wsparcie psychologiczne i terapia seksuologiczna:
- Psychoterapia indywidualna – zwłaszcza w przypadku lęków, traum, zaburzeń emocjonalnych.
- Terapia par – poprawa komunikacji, odbudowanie bliskości i zaufania.
- Terapia poznawczo-behawioralna – skuteczna przy lęku przed bólem i unikaniu współżycia.
- Edukacja seksualna i nauka technik relaksacyjnych – zwiększają komfort psychiczny.
Podsumowanie
Ból podczas współżycia może mieć wiele przyczyn – fizycznych i psychicznych. Kluczem do skutecznego leczenia jest trafna diagnoza i interdyscyplinarne podejście. Nie warto czekać – im wcześniej rozpoczniesz diagnostykę, tym szybciej możesz odzyskać komfort i przyjemność z życia intymnego.
- Ból podczas współżycia to nie norma
- To sygnał, że warto się zatrzymać i poszukać przyczyny.
- Nie jesteś sama – pomoc jest możliwa i dostępna.
O autorze
mgr Patrycja Łopuch
Fizjoterapeutka uroginekologiczna
Jestem fizjoterapeutką, trenerką personalną i certyfikowaną terapeutką uroginekologiczną PTUG. Studia magisterskie ukończyłam na Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. Nieustannie się rozwijam uczestnicząc w kursach, szkoleniach i konferencjach naukowych.
W Lanula Clinic zajmuję się kobietami w ciąży i z problemami uroginekologicznymi. Specjalizuję się w terapii blizn, suchym igłowaniu, terapii trzewnej, masażu tkanek głębokich oraz treningach zdrowotnych. W praktyce zawodowej łączę wiele metod terapeutycznych w celu zapewnienia najlepszych efektów zdrowotnych.
Do każdej pacjentki podchodzę indywidualnie w sposób holistyczny. Edukuję oraz pomagam wprowadzać zdrowe nawyki w życiu codziennym.
W gabinecie zawsze staram się stworzyć przyjazną atmosferę opierającą się na współpracy.
Prywatnie jestem miłośniczką sportu, wędrówek górskich, podróży i jogi. Od najmłodszych lat trenuję biegi przełajowe, pływanie, narciarstwo oraz jazdę konną.