Aktualności:
Antykoncepcja i jej rodzaje – jak wybrać metodę idealną dla siebie
Szukasz skutecznej i bezpiecznej metody antykoncepcji, ale gubisz się w dostępnych opcjach? Ten artykuł pomoże Ci zrozumieć, jakie są rodzaje antykoncepcji – hormonalnej, mechanicznej, naturalnej i awaryjnej – oraz na co zwrócić uwagę przy wyborze tej najlepiej dopasowanej do Twojego stylu życia, planów i potrzeb zdrowotnych. Świadoma decyzja to podstawa – sprawdź, co warto wiedzieć, zanim wybierzesz!
Antykoncepcja hormonalna – różnorodność form i działania
Antykoncepcja hormonalna jest jedną z najpopularniejszych metod zapobiegania ciąży, dostępną w różnych formach aplikacji. Wszystkie typy antykoncepcji hormonalnej zawierają syntetyczne hormony podobne do tych naturalnie produkowanych przez organizm kobiety.
Tabletki antykoncepcyjne
- Jednoskładnikowe (zawierające tylko progestagen) – odpowiednie dla kobiet karmiących piersią lub tych, które nie mogą stosować estrogenów
- Dwuskładnikowe (zawierające estrogen i progestagen) – najpopularniejszy rodzaj tabletek antykoncepcyjnych
- Skuteczność: 91-99% przy idealnym stosowaniu
- Zalety: regulacja cyklu, zmniejszenie bólu menstruacyjnego, redukcja ryzyka niektórych nowotworów
- Wady: konieczność codziennego przyjmowania, możliwe skutki uboczne (nudności, bóle głowy, zmiany nastroju)
Plastry antykoncepcyjne
- Naklejane na skórę raz w tygodniu przez trzy tygodnie, z tygodniową przerwą
- Uwalniają hormony przez skórę do krwiobiegu
- Skuteczność: 91-99% przy idealnym stosowaniu
- Zalety: nie trzeba pamiętać o codziennym przyjmowaniu, dyskretne
- Wady: mogą odklejać się podczas długich gorących kąpieli lub intensywnej aktywności fizycznej, widoczne na skórze
Pierścienie dopochwowe
- Elastyczny pierścień umieszczany w pochwie na trzy tygodnie, z tygodniową przerwą
- Uwalnia hormony bezpośrednio do krwiobiegu przez śluzówkę pochwy
- Skuteczność: 91-99% przy idealnym stosowaniu
- Zalety: nie trzeba o nim pamiętać przez trzy tygodnie, nie jest wyczuwalny podczas stosunku
- Wady: wymaga umiejętności prawidłowego zakładania, niektóre kobiety mogą odczuwać dyskomfort, nawracające stany zapalne lub reakcje alergiczne
Zastrzyki antykoncepcyjne
- Zawierają tylko progestagen
- Podawane co 8-12 tygodni
- Skuteczność: 94-99%
- Zalety: dyskretne, długotrwałe działanie, nie trzeba pamiętać o codziennym przyjmowaniu
- Wady: możliwe nieregularne krwawienia, potencjalnie dłuższy powrót płodności po odstawieniu, brak możliwości zakończenia antykoncepcji przed całkowitym wchłonięciem się przyjętej dawki, nawet w przypadku występowania działań niepożądanych; negatywny wpływ na masę kostną (ryzyko osteoporozy)
Wkładki wewnątrzmaciczne i implant podskórny- długoterminowa antykoncepcja
Wkładki wewnątrzmaciczne to małe urządzenia umieszczane w jamie macicy przez lekarza ginekologa. Są to jedne z najbardziej skutecznych i wygodnych metod antykoncepcji.
Wkładki hormonalne (Mirena, Kyleena)
- Uwalniają lokalnie małe dawki progestagenu
- Skuteczność: ponad 99%
- Czas działania: 3-8 lat w zależności od rodzaju
- Zalety: bardzo wysoka skuteczność, zmniejszenie krwawień menstruacyjnych, u niektórych kobiet całkowity brak miesiączek
- Wady: początkowo możliwe plamienia, ból przy zakładaniu, rzadkie przypadki wypadnięcia lub perforacji macicy
Wkładki miedziane
- Działają lokalnie, bez uwalniania hormonów
- Skuteczność: ponad 99%
- Czas działania: do 10 lat
- Zalety: długotrwała antykoncepcja bez hormonów, możliwość stosowania jako antykoncepcja awaryjna
- Wady: mogą nasilać krwawienia menstruacyjne i bóle miesiączkowe, ból przy zakładaniu, rzadkie przypadki wypadnięcia lub perforacji macicy
Implant antykoncepcyjny
Mały, elastyczny pręcik o długości ok. 4 cm, wszczepiany podskórnie (najczęściej w ramię) przez lekarza.
- Działanie: uwalnia hormon z grupy progestagenów,
- Czas działania: do 3 lat
- Skuteczność: ponad 99%
- Zalety: dyskretne i długotrwałe działanie, eliminacja lub zmniejszenie bolesności miesiączek; szybki powrót płodności po usunięciu; możliwy zanik miesiączek
- Wady: Konieczność założenia i usunięcia przez przeszkolonego lekarza; możliwe nieregularne krwawienia lub brak miesiączki; czasem mogą wystąpić: bóle głowy, trądzik, obniżenie nastroju, tkliwość piersi; niewielkie ryzyko trudności z usunięciem, jeśli implant przemieści się głębiej
Metody barierowe – antykoncepcja bez hormonów
Metody barierowe to fizyczna przeszkoda uniemożliwiająca plemnikom dotarcie do komórki jajowej. Są to metody bez ingerencji hormonalnej w organizm kobiety.
Prezerwatywy męskie
- Wykonane z lateksu, poliuretanu lub innych materiałów
- Skuteczność: 82-98% przy idealnym stosowaniu
- Zalety: ochrona przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, łatwa dostępność
- Wady: konieczność stosowania przy każdym kontakcie seksualnym, możliwość pęknięcia lub zsunięcia
Prezerwatywy żeńskie
- Woreczek z cienkiego materiału umieszczany w pochwie
- Skuteczność: 79-95% przy idealnym stosowaniu
- Zalety: ochrona przed STI, kontrola po stronie kobiety
- Wady: wyższa cena niż prezerwatywy męskie, mniejsza dostępność, mogą wywoływać dyskomfort
Kapturki naszyjkowe i krążki dopochwowe
- Silikonowe nakładki zakrywające szyjkę macicy
- Skuteczność: 71-86% przy idealnym stosowaniu
- Zalety: możliwość założenia kilka godzin przed stosunkiem, wielokrotnego użytku
- Wady: wymagają dopasowania przez lekarza, umiejętność prawidłowego stosowania
Błony dopochwowe (diafragma)
- Elastyczna kopułka z gumy lub silikonu umieszczana w pochwie przed stosunkiem
- Skuteczność: 71-88% przy idealnym stosowaniu
- Zalety: wielokrotnego użytku, możliwość założenia kilka godzin przed stosunkiem
- Wady: konieczność dopasowania przez lekarza, umiejętność prawidłowego zakładania
Naturalne metody planowania rodziny
Naturalne metody opierają się na obserwacji organizmu kobiety i określaniu dni płodnych, w których należy powstrzymać się od współżycia lub zastosować metodę barierową.
Metoda objawowo-termiczna
- Polega na codziennej obserwacji śluzu szyjkowego, mierzeniu podstawowej temperatury ciała i obserwacji innych objawów płodności
- Skuteczność: 76-99% przy idealnym stosowaniu
- Zalety: brak ingerencji w organizm, poznanie własnego ciała
- Wady: wymaga dyscypliny i dokładności, mniej skuteczna przy nieregularnych cyklach
Metoda kalendarzykowa
- Opiera się na wyliczaniu dni płodnych na podstawie długości poprzednich cykli
- Skuteczność: 76-88% przy idealnym stosowaniu
- Zalety: łatwość stosowania, brak kosztów
- Wady: niska skuteczność, szczególnie przy nieregularnych cyklach
Metoda laktacyjna (LAM)
- Wykorzystuje naturalną niepłodność związaną z karmieniem piersią
- Skuteczność: do 98% przy spełnieniu wszystkich kryteriów (wyłączne karmienie piersią, brak miesiączki, dziecko młodsze niż 6 miesięcy)
- Zalety: naturalna, bez kosztów
- Wady: ograniczony czas działania, wymaga regularnego karmienia piersią, nie wiadomo kiedy przestaje działać
Antykoncepcja awaryjna – kiedy zawodzą inne metody
Antykoncepcja awaryjna to metody stosowane po niezabezpieczonym stosunku lub w przypadku awarii innej metody antykoncepcji (np. pęknięcie prezerwatywy).
Tabletki „dzień po”
- Zawierają dużą dawkę hormonów blokując owulację
- Skuteczność: 58-95% w zależności od czasu, jaki upłynął od stosunku i dnia cyklu
- Zalety: dostępność bez recepty, skuteczność nawet do 5 dni po stosunku (w zależności od preparatu)
- Wady: możliwe skutki uboczne (nudności, bóle głowy, zaburzenia cyklu), nie jest metodą do regularnego stosowania
Wkładka wewnątrzmaciczna jako antykoncepcja awaryjna
- Może być założona do 5 dni po niezabezpieczonym stosunku
- Skuteczność: ponad 99%
- Zalety: jednocześnie zapewnia długoterminową antykoncepcję
- Wady: wymaga wizyty u ginekologa, ból przy zakładaniu
Jak wybrać najlepszą metodę antykoncepcji?
Wybór metody antykoncepcji jest decyzją indywidualną, zależną od wielu czynników:
Czynniki zdrowotne
- Wiek
- Ogólny stan zdrowia
- Choroby przewlekłe
- Przyjmowane leki
- Palenie papierosów
- Historia chorób onkologicznych
Czynniki związane ze stylem życia
- Regularność współżycia
- Plany prokreacyjne
- Dyscyplina w stosowaniu antykoncepcji
- Potrzeba ochrony przed STI
- Komfort stosowania
Czynniki osobiste
- Przekonania religijne i etyczne
- Preferencje dotyczące menstruacji (regularne, mniej obfite, brak)
- Tolerancja na skutki uboczne
- Wcześniejsze doświadczenia z antykoncepcją
Podsumowanie
W Lanula Clinic oferujemy indywidualne konsultacje antykoncepcyjne, podczas których lekarz ginekolog pomoże dobrać optymalną metodę, uwzględniając wszystkie istotne dla Ciebie czynniki. Zapraszamy do umówienia wizyty i rozmowy o możliwościach antykoncepcji dopasowanej do Twoich potrzeb.
O autorze
lek. med. Dorota Babczyk
Ginekolog-położnik
Jestem ginekologiem – położnikiem, absolwentką na Wydziale Lekarskim Collegium Medium Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Specjalizację w zakresie położnictwa i ginekologii uzyskałam pracując w Klinice Położnictwa i Perinatologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie.
W centrum mojego zainteresowania jest kobieta w okresie swoich największych wyzwań – gdy rozpoczyna życie we dwoje, gdy chce powiększyć rodzinę, oraz kiedy po prostu chce zadbać o siebie i swoje ciało.
W Lanula Clinic współpracuje z kobietami w ciąży fizjologicznej i powikłanej, wykonuję szczegółową diagnostyką ultrasonograficzną płodu i narządu rodnego. Ponadto zajmuję się także problemami ginekologicznymi kobiet wraz z poradnictwem antykoncepcyjnym.
Zawodowo nieustannie dążę do podnoszenia swoich kwalifikacji przez udział w szkoleniach i konferencjach a także działalność naukową. Posiadam członkostwo Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Posiadam certyfikat wykonywania badań prenatalnych PTGiP i Fetal Medicine Foundation (FMF).
